Nhắc đến bitcoin thì không thể không kể đến công nghệ blockchain. Một nền tảng công nghệ làm thay đổi cả thế giới mà bạn chưa biết. Hãy cùng tìm hiểu nào.
{tocify} $title={Mục lục}
Công nghệ Blockchain là gì?
Blockchain là một sổ cái công khai về thông tin được thu thập thông qua một hệ thống nằm trên internet. Đó là cách thông tin này được ghi lại và mang đến cho blockchain tiềm năng đột phá.
Điều làm cho nó độc đáo là không có cơ quan trung ương nào phụ trách tệp blockchain hoặc dữ liệu mà nó chứa. Thay vào đó, mỗi máy tính giữ bản sao riêng của tệp và bất kỳ bản cập nhật nào cũng cần có sự chấp thuận của phần lớn các máy bên trong hệ thống.
Blockchain được tạo thành từ các “khối”- block, mỗi khối chứa một phần dữ liệu. Dữ liệu gần nhất luôn được thêm vào ở đầu chuỗi, trong khi dữ liệu lâu đời nhất đặt ở phía dưới đáy, bên trong cái được gọi là “Khối nguyên thủy – genesis block”.
Các block được liên kết với nhau bằng mật mã (các thuật toán phức tạp), đó là cách chuỗi được hình thành. Toán học liên quan có nghĩa là bất kỳ thay đổi nào đối với dữ liệu hiện tại đều phá vỡ chuỗi, do đó, mọi cố gắng thay đổi đều có thể bị phát hiện và từ chối bởi hệ thống.
Blockchain là một công nghệ đặc biệt hứa hẹn và mang tính cách mạng vì nó giúp giảm rủi ro, ngăn chặn gian lận và mang lại sự minh bạch theo cách có thể mở rộng cho vô số công dụng.
Ai là người tạo ra công nghệ Blockchain?
Người phát minh và thiết kế ra Blockchain đầu tiên chính là Satoshi Nakamoto, ông tạo ra nó năm 2008 và được hiện thực hóa vào năm sau đó như là một nền tảng cốt lõi của Bitcoin, công nghệ Blockchain đống vai trò giống như một cuốn sổ cái ghi lại tất cả các giao dịch. Qua việc sử dụng mạng lưới ngang hàng (peer-to-peer) và một hệ thống dữ liệu phân cấp, Bitcoin blockchain được quản lý tự động.
Việc Blockchain ra đời đã làm cho Bitcoin trở thành loại tiền mã hóa đầu tiên giải quyết được vấn đề chi tiêu gian lận khi 1 lượng tiền được chi tiêu 2 lần (double spending). Công nghệ này của Bitcoin đã trở thành nguồn cảm hứng cho một loạt các ứng dụng khác cũng như các đồng coin sau này.
Các đặc điểm chính của Blockchain
- Phi tập trung: Nó không thuộc sở hữu của một thực thể duy nhất, do đó nó phi tập trung
- Tính minh bạch: Blockchain minh bạch để mỗi người có thể theo dõi dữ liệu nếu họ muốn.
- Bất biến: Blockchain là bất biến, vì vậy không ai có thể can thiệp vào dữ liệu bên trong blockchain.
- Bảo mật: Dữ liệu được lưu trữ bên trong bằng mật mã.
- Hợp đồng Thông minh: là một dạng hợp đồng kỹ thuật số được nhúng vào đoạn code if-this-then-that (IFTTT) và có khả năng tự động thực hiện các điều khoản, thỏa thuận giữa hai bên trong hợp đồng một cách minh bạch, có thể dễ dàng truy xuất nhưng không thể can thiệp từ bên ngoài hay bên thứ ba.
Các điều khoản bên trong hợp đồng thông minh tương đương với các hợp đồng có tính pháp lý khác và được lưu lại dưới dạng ngôn ngữ lập trình.
Blockchain hoạt động như thế nào?
Có lẽ công nghệ Blockchain chính là phát minh ưu việt nhất từ chính Internet cho tới thời điểm này. Nó cho phép trao đổi giá trị mà không cần tới sự tin tưởng hoặc chứng cứ làm tin. Tôi có thể ví dụ rằng tôi và bạn cá vược 50 USD cho thời tiết ngày mai ở San Francisco. Tôi đoán trời sẽ nắng, còn bạn lại cược là trời mưa. Vậy hôm nay chúng ta có ba tùy chọn để quản lý giao dịch này:
- Chúng ta có thể tin tưởng lẫn nhau. Mưa hoặc nắng, người thua sẽ trả 50 đô la cho người chiến thắng. Nếu chúng ta là bạn, đây có thể là một cách hay để đặt cược. Tuy nhiên, dù là bạn bè hay người lạ thì vẫn không thể dễ dàng trả tiền cho người kia.
- Chúng ta có thể biến tiền cược thành một hợp đồng. Với một hợp đồng tại chỗ, cả hai bên sẽ dễ phải trả tiền hơn, tuy nhiên, nếu một trong hai người quyết định không trả, người chiến thắng sẽ phải trả thêm tiền để trang trải chi phí pháp lý và bản án có thể mất một thời gian dài. Đặc biệt với một lượng tiền mặt nhỏ, điều này dường như không phải là cách tối ưu để quản lý giao dịch.
- Chúng ta có thể nhờ đến một bên thứ ba trung lập. Mỗi người trong chúng ta đưa 50 đô la cho một người thứ ba, cô ấy sẽ đưa tổng số tiền cho người chiến thắng. Nhưng, cô ấy cũng có thể bỏ trốn với tất cả số tiền. Vì vậy, chúng ta sẽ chọn một trong hai lựa chọn đầu tiên: tin tưởng hoặc hợp đồng.
Cả sự tin tưởng và hợp đồng đều không phải là giải pháp tối ưu. Chúng ta không thể tin tưởng vào người lạ và thực thi hợp đồng đòi hỏi thời gian và tiền bạc. Công nghệ blockchain là thú vị vì nó cung cấp cho chúng ta lựa chọn thứ ba, an toàn, nhanh chóng và rẻ tiền.
Blockchain cho phép viết một vài dòng code, chương trình chạy trên blockchain, mà cả hai chúng ta gửi 50 đô la vào đó. Chương trình này sẽ giữ 100 đô la an toàn và kiểm tra thời tiết ngày mai một cách tự động trên nhiều nguồn dữ liệu. Nắng hoặc mưa, nó sẽ tự động chuyển toàn bộ số tiền cho người chiến thắng. Mỗi bên có thể kiểm tra hợp đồng logic, và vì nó đang chạy trên blockchain nên nó không thể thay đổi hoặc ngừng lại. Nỗ lực này có thể là quá cao đối với một giao dịch 50 đô la, nhưng hãy tưởng tượng khi bán nhà hoặc công ty.
Mục tiêu của phần này là để giải thích cách blockchain hoạt động mà không thảo luận về các chi tiết kỹ thuật sâu, nhưng đủ để bạn có một ý tưởng chung về logic và cơ chế cơ bản.
Ứng dụng được biết đến và thảo luận nhiều nhất của công nghệ blockchain chính là Bitcoin. Một loại tiền tệ số có thể được sử dụng để trao đổi sản phẩm và dịch vụ, giống như đồng đô la Mỹ (USD), Euro (EUR), đồng (Việt Nam) và các loại tiền tệ quốc gia khác. Hãy sử dụng ứng dụng đầu tiên của công nghệ blockchain này để tìm hiểu cách hoạt động của nó.
Xem thêm: Công nghệ Deepfake. Mặt trái của trí tuệ nhân tạo (AI)
Các phiên bản của công nghệ Blockchain
Công nghệ blockchain 1.0 – Tiền điện tử và thanh toán: Nhắc đến Blockchain 1.0 là nhắc đến Bitcoin, đây được nhận định là mối quan hệ cá – nước điển hình.
Vì Blockchain 1.0 là công nghệ đứng sau sự thành công của Bitcoin. Bằng cách sữ dụng các thuật toán về tiền tệ – ví Blockchain, Blockchain 1.0 hỗ trợ mọi giao dịch liên quan đến chuyển đổi tiền tệ, kiều hối và thanh toán kỹ thuật số trong phạm vi tiền điện tử, trong đó có Bitcoin.
Công nghệ blockchain 2.0 – Tài chính và Thị trường: Bước tiếp ngay sau blockchain 1.0, phiên bản 2.0 tạo nên cuộc lột xác trong ngành tài chính, cụ thể là sự ra đời của Hợp đồng thông minh, giúp cắt giảm trung gian, tăng mức độ tin tưởng vào thế giới kỹ thuật số hiện đại.
Ứng dụng và xử lý các tài sản của ngành Tài chính, ngân hàng như cổ phiếu, nợ, chi phiếu, quyền sở hữu hay giải quyết các hợp đồng, thỏa thuận một cách minh bạch, rõ ràng nhất.
Công nghệ blockchain 3.0 – Thiết kế và Giám sát hoạt động: Được xem là sự hội nhập toàn cầu trước thềm kỹ nguyên số 4.0. Công nghệ 3.0 đưa Blockchain bước ra khỏi ngành tài chính, hội nhập vào đa lĩnh vực trong đời sống như y tế, giáo dục, chính phủ hay nghệ thuật.
Bằng việc tích hợp cả hai phiên bản trước đó và kết hợp thêm các tính năng vượt trội như hệ thống Data, hợp đồng thông minh, nền tảng điện toán đám mây, blocklet hoạt động không cần máy chủ, … đặc biệt là ứng dụng phân tán – Decentralized Application.
Công nghệ blockchain 4.0 – Doanh nghiệp và ứng dụng giao dịch: Là công nghệ mới nhất nhắm đến các doanh nghiệp, tập trung tạo ra và chạy các ứng dụng giao dịch một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Công nghệ này sở hữu tất cả những ưu điểm của các đời công nghệ trước, đồng thời khắc phục những khuyết điểm về tốc độ xử lý chậm và thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao để vận hành.
Những ứng dụng của Blockchain trong thực tế là gì?
Như đã đề cập ở trên Blockchain được ứng dụng lần đầu tiên vào Bitcoin và sau này nó được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực tiền điện tử (Cryptocurrency), nhưng hiện tại Blockchain đã được ứng dụng trong hầu hết các ngành công nghiệp khác nhau. Dưới đây là một vài ví dụ thiết thực về ứng dụng của công nghệ blockchain trong thực tế:
Ứng dụng của blockchain trong thương mại điện tử
- Warranteer: Là một ứng dụng blockchain cho phép người tiêu dùng dễ dàng truy cập thông tin về sản phẩm họ đã mua và nhận hỗ trợ dịch vụ trong trường hợp có trục trặc sản phẩm.
- Blockpoint: Là một ứng dụng đơn giản hóa việc tạo ra các hệ thống thanh toán và chấp nhận ví điện tử, chương trình khách hàng thân thiết, thẻ quà tặng và các chức năng khác.
- Loyyal: Được hỗ trợ bởi công nghệ blockchain và hợp đồng thông minh, nền tảng dịch vụ khách hàng thân thiết và tích điểm thưởng này tạo ra nhiều chương trình tùy chỉnh hơn, cho phép khách hàng tích điểm thưởng từ nhiều thương hiệu khác nhau.
Ứng dụng của blockchain trong dịch vụ tài chính, ngân hàng
- Bitcoin Atom: Là một nhánh mới của Bitcoin cho phép trao đổi tiền mã hóa dễ dàng mà không tốn phí giao dịch và không thể bị tấn công khi giao dịch, khiến Bitcoin thực sự được phân cấp lại. Công nghệ này dựa trên các hoán đổi nguyên tử (atomic swaps) – được xem là một công cụ vô giá để trao đổi các đồng tiền mã hóa và không cần phải có một bên thứ ba đáng tin cậy. Nhưng hiện tại, việc áp dụng rộng rãi các giao dịch hoán đổi nguyên tử đã bị ngăn chặn vì chúng đòi hỏi phải có kỹ năng kỹ thuật cao; Bitcoin Atom có thể giải quyết vấn đề này một phần nào đó.
- Aeternity: Là một nền tảng blockchain có khả năng mở rộng cao này có thể được sử dụng cho bất kỳ ứng dụng nào yêu cầu tốc độ giao dịch cao, bao gồm các hợp đồng thông minh được tạo ra từ các thanh toán chuỗi, nano và vi mô.
- Ripple: Ripple nhắm đến việc trở thành một nhà cung cấp giải pháp thanh toán toàn cầu bằng cách kết nối ngân hàng, nhà cung cấp dịch vụ thanh toán, doanh nghiệp và các giao dịch tài sản kỹ thuật số, cho phép giải quyết ngay tức thì, theo nhu cầu trên toàn cầu
- Securrency: Đây là một nền tảng giao dịch tiền mã hóa và một vài loại tài sản, bao gồm cả những tài sản không hoán đổi thành tiền mặt, được trao đổi thông qua token của Securrency. Dự án cho phép tiền mã hóa được giao dịch bên ngoài các giao dịch chuyên dụng của chúng.
- ABRA: Là một ứng dụng toàn cầu và ví tiền mã hóa cho phép bạn mua, đầu tư và trữ 20 loại tiền mã hóa, bao gồm Bitcoin, ethereum, litecoin…
Ứng dụng của Blockchain trong chuỗi cung ứng
Người tiêu dùng ngày càng muốn biết rằng có bao nhiêu phần trăm sự thật trong những tuyên bố về tiêu chuẩn sản phẩm của các công ty. Blockchain cung cấp cách thức xác nhận dễ dàng rằng những sản phẩm chúng ta mua là chính hãng.
Tính minh bạch đi kèm với dấu thời gian (về ngày tháng, vị trí) dựa trên Blockchain – ví dụ, trên viên kim cương, sẽ tương ứng với mỗi sản phẩm.
Ở Anh có thể kiểm tra nguồn gốc xuất xứ của những mặt hàng tiêu dùng thông qua chuỗi cung ứng. Sử dụng Ethereum Blockchain, dự án thí điểm kiểm tra chất lượng đảm bảo rằng cá được bán trong các nhà hàng Sushi của Nhật đã được các nhà cung cấp cá ở Indonesia khai thác đúng cách.
Ứng dụng của blockchain trong nông nghiệp
- Food industry: Là ứng dụng Blockchain có thể cải thiện tính minh bạch và hiệu quả trong việc tìm ra những loại thực phẩm có thể bị ô nhiễm và ở đâu trong suốt chuỗi cung ứng.
- OriginTrail: Là một nền tảng blockchain cho phép người tiêu dùng biết hàng hóa thực phẩm mà họ mua đến từ đâu và cách chúng được sản xuất.
Ứng dụng của blockchain trong giáo dục, y tế
- MedRec: Để cung cấp cho bất kỳ nhà cung cấp dịch vụ y tế truy cập an toàn vào hồ sơ của bệnh nhân, MedRec sử dụng blockchain để tiết kiệm thời gian, tiền bạc và các quy trình lặp lại trong việc tiến hành thủ tục giữa các cơ sở và nhà cung cấp khác nhau. Bệnh nhân cũng có thể truy cập vào hồ sơ y tế của họ để nghiên cứu các đơn vị cung cấp dịch vụ y tế.
- MedicalChain: Là công ty trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe đầu tiên sử dụng công nghệ blockchain để tạo thuận lợi trong việc lưu trữ và sử dụng hồ sơ y tế điện tử để cung cấp trải nghiệm y học từ xa (telemedicine) hoàn chỉnh. Họ là các bác sĩ thực tế trong hệ thống chăm sóc sức khỏe của Anh và muốn thay đổi hệ thống này từ bên trong.
Ứng dụng của công nghệ Blockchain trong Internet of Things (IoT)
Bạn hiểu nôm na, IoT là việc quản lý mạng lưới kiểm soát của một số loại thiết bị điện tử, ví dụ như nhiệt độ không khí trong nhà kho. Hợp đồng thông minh có thể tự động hóa việc quản lý hệ thống này từ xa. Một sự kết hợp của phần mềm, cảm biến và mạng sẽ tạo điều kiện trao đổi dữ liệu giữa các đối tượng và cơ chế vận hành. Kết quả làm tăng hiệu quả làm việc của hệ thống và cắt giảm chi phí theo dõi.
Các nhà sản xuất lớn nhất trong lĩnh vực sản xuất, công nghệ và viễn thông đều đang tranh giành ngôi vị thống trị của IoT. Hãy nghĩ đến Samsung, IBM, AT&T. Việc mở rộng cơ sở hạ tầng hiện có được kiểm soát bởi con người bằng ứng dụng IoT sẽ thực hiện nhiệm vụ từ dự đoán các bộ phận cơ khí đến thống kê dữ liệu và quản lý hệ thống tự động trên quy mô lớn.
Lời kết
Bài viết bên trên là những kiến thức cơ bản về Blockchain. Nội dung bài viết chứa những thông tin cơ bản về công nghệ này. Nếu các bạn có nhu cầu tìm hiểu chuyên sâu về Blockchain các bạn có thể đọc các bài viết nâng cao khác trên internet nha. Cảm ơn các bạn đã đọc bài viết. Và lời sau cùng là “hãy share bài viết nếu bạn thấy hay”.
Cảm ơn rất nhiều!